Obesitas heelkunde

Hieronder wordt de classificatie weergegeven zoals opgesteld door de wereld gezondheidsorganisatie:

• BMI < 20 kg/m²  -> Ondergewicht
• BMI 20-25 kg/m²  -> Normaal gewicht
• BMI 25-30 kg/m²  -> Overgewicht
• BMI 30-40 kg/m²  -> Obesitas
• BMI 40-50 kg/m²  -> Morbide obesitas
• BMI 50-60 kg/²  -> Super obesitas
• BMI > 60 kg/m²  -> Super super obesitas

Algemeen geldt dat hoe hoger de BMI is, hoe hoger het gezondheidsrisico is.
Daarenboven speelt ook de vetverdeling een rol. Men onderscheidt het mannelijke type (appel) en het vrouwelijke type (peer) (Figuur 1). Bij een appel-type concentreert het vet zich op de buik, bij een peer-type concentreert het vet zich op de heupen en bovenbenen. Het appel-type houdt meer  gezondheidsrisico’s in.

Gezondheidsrisico’s

De belangrijkste gezondheidsproblemen gerelateerd aan obesitas zijn:

• Diabetes mellitus (suikerziekte)
• Arteriële hypertensie (hoge bloeddruk)
• Hypercholesterolemie (verhoogde cholesterol)
• Slaapapnoe
• Hart- en vaatziekten
• Steatose (leververvetting)
• Galstenen
• Gewrichtsproblemen
• Infertiliteit
• Depressie
• Verhoogd risico op kanker en kankersterfte

Behandeling

Conservatieve behandeling:

Via een multidisciplinaire aanpak onder begeleiding van onder meer een diëtiste, psycholoog, fysiotherapeut etc streven we naar een gezondere levensstijl met een duurzaam gewichtsverlies. Zowel voedingsmaatregelen als voldoende beweging spelen hierbij een cruciale rol.

Chirurgische behandeling:

Bij de hogere BMI klasse wordt een conservatieve aanpak moeilijker succesvol. Het resultaat zal dan vaak beperkt zijn en van tijdelijke aard. Indien conservatieve behandelingen herhaaldelijk falen, kan  een chirurgische behandeling de enige optie zijn om voldoende gewichtsverlies te bekomen.

Indien u voor een operatie kiest, dient u rekening te houden met een aantal criteria die vastgelegd werden door de mutualiteit en die gebaseerd zijn op wetenschappelijk onderzoek.

Operatievoorwaarden

• Ouder dan 18 jaar
• BMI > 40 of BMI > 35 met comorbiditeit (diabetes mellitus of slaapapnoe of arteriële hypertensie niet onder controle met reeds drie medicijnen of een vroegere gefaalde bariatrische ingreep)
• Minstens 1 jaar conservatieve maatregelen gevolgd
• Bereidheid tot levenslange follow-up en aanpassing van voedings- en leefgewoontes
• Multidisciplinaire evaluatie door chirurg, diëtiste, psycholoog/psychiater en internist/endocrinoloog

Contra indicaties

• Zwangerschap
• Alcohol of medicatie abuses
• Sterk verminderde intellectuele capaciteiten
• Andere ziektes verantwoordelijk voor het overgewicht

Chirurgische technieken

Er bestaan verschillende operatieve technieken in de behandeling van zwaarlijvigheid. Sommige operaties zorgen ervoor dat de hoeveelheid voedsel die je kan eten tijdens een maaltijd sterk wordt beperkt (restrictie). Andere operaties zorgen er voor dat de energie uit het ingenomen voedsel minder door het lichaam wordt opgenomen (malabsorptie).

In principe gebeuren al de ingrepen door middel van een kijkoperatie (kleine sneetjes) tenzij er te veel vergroeiingen van vorige ingrepen zouden zijn, of als tijdens de ingreep zou blijken dat een klassieke ingreep veiliger is dan een kijkoperatie.

Laparoscopische gastric bypass

De gastric bypass ingreep (uitsluiten van de maag, twaalfvingerige darm en een deel van de dunne darm) zorgt in hoofdzaak voor een beperking van de hoeveelheid voedsel die je tijdens een maaltijd kan eten, zonder hongergevoel en met een langdurig verzadigingsgevoel. Daarenboven zal het lichaam minder gemakkelijk energie uit de voeding kunnen opnemen, en wordt vooral de opname van vetten beperkt.

Tijdens deze ingreep wordt een klein voormaagje (20 cc) gecreëerd aan de overgang tussen de slokdarm en de maag, dat wordt losgemaakt van de rest van de maag (Figuur 2). Vervolgens wordt de dunne darm een 30-tal cm achter de maaguitgang doorgenomen en het onderste stuk wordt verbonden met het voormaagje (voedingslis). Na ongeveer 120 cm wordt deze dunne darm opnieuw geconnecteerd met de maaguitgang (spijsverteringslis).

Een gewichtsverlies van 65-75% van het overgewicht is te verwachten op langere termijn.

Laparoscopische sleeve gastrectomie

Tijdens deze ingreep wordt het maagvolume gereduceerd en de buitenbocht van de maag wordt weggenomen, zodat enkel een langgerekte buis overblijft (figuur 3). Hierdoor wordt ook het hongergevoel sterk gereduceerd, aangezien de hongersensoren in het weggenomen deel van de maag aanwezig zijn.

Het gewichtsverlies is in dezelfde grootte orde als de gastric bypass, doch wordt vooral aangeraden bij volume-eters. Deze ingreep kan dienen als een definitieve behandeling, of kan dienen als een voorbereidende ingreep op een gastric bypass bij mensen met een zeer hoge BMI.

Complicaties

Elke operatie houdt risico’s in, dus ook een vermageringsoperatie. Door uw overgewicht is de kans op complicaties ook groter dan bij mensen zonder overgewicht. Volgende complicaties kunnen zich onder andere voordoen (niet limitatief):

• Bloeding
• Wondabces
• Naadlekkage
• Longontsteking
• Hartinfarct
• Thrombose en longembolie
• Passagehinder thv het maagdarmstelsel

Er is een zeer klein, doch niet onbestaand, risico op overlijden ten gevolge van eventuele complicaties. Uiteraard worden alle mogelijke maatregelen genomen om het risico op deze complicaties zo klein mogelijk te houden. Complicaties die de normale hospitalisatieduur verlengen zijn weliswaar zeldzaam.

Ook op langere termijn zijn er mogelijk nevenwerking. We denken dan in hoofdzaak aan een maagzweer, vitaminen tekorten, darmobstructie, tijdelijk haarverlies, … Daarom is langdurige follow-up aangewezen!

Wat na de operatie?

Na een vermageringsoperatie blijft een gezonde leefgewoonte ook nog steeds gebaseerd op een gezonde voeding en voldoende beweging.

Voedingsadvies

Na een vermageringsoperatie dient u uw voedingsgewoonten aan te passen: u zal waarschijnlijk minder en anders dienen te eten.

Onze voedingsdeskundigen zullen u begeleiden door de verschillende eet-fasen na een ingreep. U dient kleine porties te nemen, met de nadruk op gezonde voeding. U dient goed te kauwen en langzaam te eten. Eten en drinken dient gescheiden gebeuren. Initieel is de inname van eiwitten zeer belangrijk. Hiervoor wordt vaak gebruik gemaakt van eiwitrijke samenstellingen, onder begeleiding van onze diëtiste. .

Vetten en suikers dienen vermeden te worden. Ze kunnen aanleiding geven tot diarree en/of dumpingklachten (zweten, warmteopwelling, hartkloppingen, duizeligheid, misselijk, krampen, …). De inname van alcohol dient beperkt/vermeden te worden aangezien alcohol veel sneller kan opgenomen worden.

Fysieke activiteit

Aangeraden wordt om tweemaal per week fysieke trainingen te doen. Lichaamsbeweging zorgt immers voor verbranding van calorieën, en een daling van de cholesterol en bloeddruk.  Daarenboven wordt de fysieke conditie verbeterd en dit stimuleert het zelfvertrouwen.

Praktische voorbereiding in het Jan Yperman Ziekenhuis

Vooraleer er besloten wordt een ingreep uit te voeren is een multidisciplinaire evaluatie aangewezen. Hiervoor dienen enkele onderzoeken te gebeuren:

• Consultatie chirurg
• Consultatie endocrinoloog
• Consultatie diëtist
• Consulatie psycholoog
• Uitgebreid bloed- en urineonderzoek
• Gastroscopie (maagonderzoek) en echografie van de lever

Op basis van uw leeftijd, uw BMI en algemene gezondheid kan nog een bijkomend advies van de cardioloog of pneumoloog aangevraagd worden. Preoperatief dient u ook gezien te worden op de pre-operatieve raadpleging van anesthesie (route 79).

Indien er geen contra-indicaties voor een ingreep weerhouden worden en indien u goed gemotiveerd bent, kan er met de chirurg een operatiedatum bepaald worden.

De opname gebeurt de dag van de ingreep en u verblijft meestal twee nachten in het ziekenhuis. De dag na de operatie wordt een controle radiografie gemaakt om te kijken dat er geen lekkage is. Indien deze foto goed is, kan er gestart worden met licht verteerbare voeding.

Bij ontslag krijgt u de nodige opvolgafspraken mee, evenals een zuurremmer (pantomed) en een voorschrift voor spuitjes als preventie tegen een diepe thrombose van de aders in het been.